هغه کسان چې له تفتیش او سرحدي چارواکو سره د ملاقات ټاکل شوي وخت پرته متحده ایالاتو ته ننوځي او د متحده ایالاتو چارواکو ته وایي چې خپل هېواد ته له ستنیدنې وېره لري او غواړي د پناه غوښتنه وکړي، باید د ویرې مرکې ته حاضر شي او خپل هیواد ته د ستنیدنې ویره توجیه او دلیل یې روښانه کړي. د توجیه وړ ویرې مرکې په لړ کې به له هغوی څخه وپوښتل شي چې په خپل هیواد کې یې څه تجربه کړي دي او له څه شي ویره لري (او د هائیتی، کیوبا، نیکاراگوا او وینیزویلا هیوادونو اتباعو څخه به وپوښتل شي چې په مکسیکو کې یې څه تجربه کړي دي او له څه شي ویره لري). له مرکې وروسته به د پناه غوښتنې هغه افسر چې مرکه ترسره کوي، د شخص د قضیې په باب پریکړه کوي.
د دې لارښود منځپانګه د کډوالۍ نړیوالې مرستې پروژې (IRAP) لخوا لیکل شوې او همدارنگه دلته د IRAP حقوقي معلوماتو وېبپاڼه کې هم شتون لري. دا وېبپاڼه د ځینو کډوالو لپاره د قانوني پروسو په اړه عمومي معلومات وړاندې کوي. دا د انفرادي غوښتنو لپاره د قانوني مشورې په معنی نه دی. دا معلومات د 2023 کال د اګست میاشتې له 4 مې نیټې څخه نوي شوي معلومات بلل کیږي. د متحده ایالاتو د کډوالۍ قوانین او پالیسۍ په چټکه بدلون مومي. په یاد ولرئ چې دغه معلومات له وروستي ځل څخه چې نوي شوي وو، د بدلیدو په حال کې دي. موږ هڅه کوو ترڅو د پام وړ بدلونونو د رامنځته کیدو په صورت کې، معلومات نوي کړو. په دې ویب پاڼه کې وړاندې شوي معلومات حقوقي سلامشورې نه بلل کیږي، بلکه یوازې د پوهاوي د کچې د لوړولو په موخه چمتو شوي دي.
وپوښتئ دا معلومات د IRAP په رضایت سره خپروي څو ډاډ ترلاسه کړي هغه افغانان چې د کره او باوري معلوماتو په لټه کې دي په اسانۍ سره ورته لاسرسی ومومي.
د توجیه وړ ویرې مرکې وروسته څه پیښیږي؟
هغه کسان چې له تفتیش او سرحدي چارواکو سره د ملاقات ټاکل شوي وخت پرته متحده ایالاتو ته ننوځي او د متحده ایالاتو چارواکو ته وایي چې خپل هیواد ته له ستنیدنې ویره لري او غواړي د پناه غوښتنه وکړي، باید د توجیه وړ ویرې مرکې ته حاضر شي او خپل هیواد ته د ستنیدنې ویره توجیه او دلیل یې روښانه کړي. د توجیه وړ ویرې مرکې په لړ کې به له هغوی څخه وپوښتل شي چې په خپل هیواد کې یې څه تجربه کړي دي او له څه شي ویره لري (او د هائیتی، کیوبا، نیکاراگوا او وینیزویلا هیوادونو اتباعو څخه به وپوښتل شي چې په مکسیکو کې یې څه تجربه کړي دي او له څه شي ویره لري). له مرکې وروسته به د پناه غوښتنې هغه افسر چې مرکه ترسره کوي، د شخص د قضیې په باب پریکړه کوي.
- مثبته پریکړه په دې معنی ده چې شخص واجد شرایط دی او د پناه غوښتنې افسر فکر کوي چې شخص حقوقي معیارونه پوره کړي او کولی شي وښیي چې په ډیر احتمال سره د پناه غوښتنې یا د اخراج د مخنیوي نورو مرستو لپاره واجد شرایط دی. په مجموع کې، یو شخص په مرکه کې د مثبتې پریکړې له ترلاسه کولو وروسته، له توقیف څخه خوشې کیږي خو د نوموړي خوشې کیدل بیلابیلو فکټورونو سره تړاو لري. هغه شخص چې د توجیه وړ ویرې مرکې څخه یې مثبته پریکړه ترلاسه کړې ده، باید متحده ایالاتو ته له راتګ وروسته د یو کال په لړ کې، د پناه غوښتنه وکړي.
- منفي پریکړه په دې معنی ده چې د پناه غوښتنې افسر فکر نه کوي چې شخص قانوني معیارونه پوره کړي ترڅو د پناه غوښتنې او د اخراج د مخنیوي لپاره د وړتوب احتمال وښیي.
د مثبتې پریکړې له ترلاسه کولو وروسته، څه پیښیږي؟
په مجموع کې، یو شخص په مرکه که د مثبتې پریکړې له ترلاسه کولو وروسته، له توقیف څخه خوشې کیږي خو د نوموړي خوشې کیدل بیلابیلو فکټورونو سره تړاو لري. هغه شخص چې د توجیه وړ ویرې مرکې څخه یې مثبته پریکړه ترلاسه کړې ده، باید متحده ایالاتو ته له راتګ وروسته د یو کال په لړ کې د پناه غوښتنه وکړي.
ولې یو شخص د توجیه وړ ویرې له مرکې وروسته، منفي پایله ترلاسه کوي؟
بیلابیل دلایل موجود دي چې پربنسټ یې یو پناه غوښتونکی له مرکې وروسته، منفي پایله ترلاسه کوي.
ځینې معمول دلایل په لاندې ډول دي:
1. ځکه چې د هغوی شواهد معتبر نه دي، افسر په دوی باور نه دی کړی؛
2. ځکه چې افسر په دې باور دی چې زیان دومره لوی نه دی چې ځورول وګڼل شي.
3. ځکه چې افسر فکر کوي زیان د توجیه وړ دلایلو سره ارتباط نلري.
د منفي پریکړې له ترلاسه کولو وروسته، څه پیښیږي؟
که چیرې د پناه غوښتنې افسر منفي پریکړه وکړي، شخص حق لري چې د مهاجرت له قاضي څخه وغواړي چې د پناه غوښتنې د افسر پریکړه و ارزوي. یو شخص کولی شي په مستقیمه توګه د مهاجرت له قاضي څخه غوښتنه وکړي ترڅو پریکړه وارزوي. خلک حق لري چې قاضي د هغوی قضیه و ارزوي: که یو شخص غوښتنه وکړي چې قاضي د نوموړي په اړه شوې پریکړه وارزوي، د متحده ایالاتو دولت باید دغه ارزونه ترسره کړي.
خلک معمولاً د منفي پریکړې د ترلاسه کولو او د قاضي له خوا د پریکړې د ارزونې ترمنځ، یوازې څو ورځې وخت لري. د متحده ایالاتو دولت باید توقیف شویو کسانو ته د وړیا وکیلانو نوملړ برابر کړي ترڅو هغوی وکولی شي د قاضي له خوا د پریکړې له ارزونې مخکې، له وکیل څخه مشوره ترلاسه کړي یا حتی له وکیل څخه وغواړي چې د هغوی وکالات یا استازیتوب وکړي. د امکان په صورت کې، خلک باید د مهاجرت د قاضي له خوا د پریکړې له ارزونې مخکې، وکیل سره اړیکه ونیسي.
په هغه صورت کې چې یو شخص د منفي پایلې له ترلاسه کولو وروسته، د مهاجرت له قاضي څخه د پریکړې د ارزونې غوښتنه ونکړي، په چټکه به اخراج شي.
د مهاجرت د قاضي له خوا د توجیه وړ مرکې د پایلې د ارزونې په لړ کې، څه پیښیږي؟
د مهاجرت قاضي د توجیه وړ ویرې مرکې منفي پایله ارزوي او د لاندې موضوعاتو په اړه نوې پریکړه کوي: آیا شخص د پناه غوښتنې په قضیه کې د بریالیتوب چانس لري، او د اخراج د مخنیوي یا د شکنجې په وړاندې د مبارزې د کنوانسیون په چوکاټ کې د خوندیتوب د ترلاسه کولو چانس یې ښودلی دی که نه. د 2023 کال د مې له 16 مې نیټې څخه، د مهاجرت د قاضي ارزونه د ټیلفون له لارې ترسره کیږي. د مهاجرت د قاضي ارزونه یوه لنډه غونډه ده چې معمولاْ 30 دقیقې وخت نیسي.
خلک حق لري چې د مهاجرت د قاضي د ارزونې په لړ کې، په خپله ژبه ژباړن یا بل هغه شخص چې دوی یې پیژني، له ځان سره راولي. که یو شخص ژباړن ونلري، باید د مهاجرت قاضي ته ووایي چې ژباړن ته اړتیا لري او په کومه ژبه خبرې کوي. قاضي باید تر هغه دمه انتظار وباسي چې ژباړن راشي او بیا غونډه پیل کړي.
خلک همداراز حق لري چې د ارزونې په لړ کې، وکیل ولري. دولت د وکیل لګښت نه ورکوي، خو درخواست کوونکي حق لري چې غونډې ته خپل وکیل له ځان سره راولي. هغه کسان چې غواړي د قاضي له ارزونو څخه مخکې له وکیل سره خبرې وکړي، باید قاضي ته ووایي چې دوی غوښتل چې له غونډې څخه مخکې، وکیل سره خبرې وکړي خو دوی و نه توانیدل.
هغه کسان چې غواړي د پناه یا د کډوالۍ نورو مرستو غوښتنه وکړي باید وکولی شي قاضي ته نوي شواهد وړاندې کړي، یا هغه معلومات چې نه دي ورکړل شوي وړاندې کړي او د توجیه وړ ویرې په مرکه کې چې کومې تیروتنې شوې دي، تشریح کړي او د پناه غوښتنې د افسر د غلطې پریکړې په اړه استدلال وکړي. یو شخص همداراز کولی شي نوي شواهد (لکه په ورځپاڼه کې چاپ شوې مقالې یا له کورنۍ او دوستاسو څخه ترلاسه شوي لیکونه چې اووښتی زیان یې په سترګو لیدلی دی)، د ارزونې په لړ کې، د مهاجرت قاضي ته وړاندې کړي. یو شخص کولی شي شواهد په شفاهي ډول (د خبرو کولو له لارې) بیان کړي او که قلم او کاغذ لري، کولی شي شواهد په لیکلې بڼه وړاندې کړي. ځینې خلک چې د قاضي په وړاندې له خبرو کولو ډاریږي، دا غوره ګڼي چې معلومات په لیکلې بڼه وړاندې کړي ترڅو ډاډ ترلاسه کړي چې د امکان تر بریده، د اووښتي زیان په اړه هراړخیز معلومات وړاندې کړي او د زیان د زغملو دلیل هم روښانه کړي. ترټولو مهمه خبره دا ده چې تاسو باید د کډوالۍ قاضي ته ریښتیا ووایاست. همداراز، مهمه ده چې د توجیه وړ ویرې د مرکې په لړ کې چې کوم حالات رامنځته شوي وو، تشریح شي، لکه د مرکې په لړ کې ښه احساس نه لرل، د ژباړن په خبرو نه پوهیدل، د پناه غوښتنې افسر ته د مهمو او حساس معلوماتو په وړاندې کولو کې د آرامۍ احساس نه کول، په پوښتنو سم نه پوهیدل او ځینې نور ورته دلایل.
د مهاجرت قاضي له خوا د ارزونې له بشپړیدو وروسته څه پیښیږي؟
-
له ارزونې وروسته، قاضي له لاندې پریکړو څخه یوه پریکړه کوي:
-
د پناه غوښتنې د دفتر پریکړه ردوي (له منفي پایلې سره مخالفت کوي)
- په هغه صورت کې چې قاضي د پناه غوښتنې د افسر له پریکړې سره مخالف وي، دا په دې معنی ده چې قاضي فکر کوي چې شخص قانوني معیارونه پوره کړي دي او کولی شي وښیي چې په ډیر احتمال سره به پناه غوښتنې یا د اخراج د مخنیوي نورو مرستو ته واجد شرایط وي. په مجموع کې، وروسته له دې چې قاضي د پناه غوښتنې د دفتر پریکړې سره مخالفت کوي او هغه ردوي، شخص کولی شي چې له توقیف څخه خوشې شي خو دا به له یو شمیر عواملو سره تړاو لري: هغه شخص چې د کډوالۍ له قاضي څخه یې مثبته پریکړه ترلاسه کړې ده، باید متحده ایالاتو ته د ننوتلو یو کال دننه، د پناه غوښتنه وکړي.
-
د پناه غوښتنې د دفتر پریکړه ردوي (له منفي پایلې سره مخالفت کوي)
یا
o که چیرې قاضي د پناه غوښتنې پریکړه "تأیید" کړي (له منفي پایلې سره موافقه وکړي)
o که قاضي له منفي پریکړې سره موافقه وکړي، پناه غوښتونکی معمولاْ حق لري چې د قاضي له پریکړې وروسته، د 7 ورځو په لړ کې، د پناه غوښتنې دفتر ته د استیناف غوښتنه وسپاري.
§ خو هغه کسان چې له مکسیکو نه دي، او د 2023 کال د مې په 11 مه نیټه یا له دې وروسته له درخواست پرته او په بل هیواد کې د غوښتنلیک له رد کیدو وروسته متحده ایالاتو ته راغلي دي، او له اجازې پرته له پولې تیر شوي دي، اجازه نلري چې د استیناف لپاره درخواست وړاندې کړي، خو په یو شرط کولی شي د استیناف درخواست وړاندې کړي چې ځانګړي استثنایي حالات ثبوت کړي. سرحدي مقاماتو سره د ملاقات د ټاکل شوي وخت د استثنايي حالاتو په اړه لازیات معلومات په دې پاڼه کې ترلاسه کیدی شي. link to #1 - what to expect at the SW border]
که چیرې یو شخص د پناه غوښتنې وړ نه وي، څه به وشي؟
حتی که چیرې یو شخص د پناه غوښتنې وړ نه وي، کیدی شي د کډوالۍ نورو ګټو ته چې د "اخراج د مخنیوي" په نوم یادیږي، واجد شرایط اوسي. ددې لپاره چې یو شخص د اخراج د مخنیوي معیار ته واجد شرایط وي، باید ټول هغه څه چې یې د پناه غوښتنې لپاره د ثبوت په توګه وړاندې کړي دي، وښیي. [link to asylum #7] دوی همداراز باید ثبوت کړي چې د اخراج په صورت کې، په ډیر احتمال سره به ځورونې سره مخ شي. یعنې دوی باید له ځورونې سره د مخ کیدو لږ تر لږه 51% چانس وښیي. دغه معیار د پناه غوښتنې د معیار په پرتله چې پکې یو شخص باید نږدې 10% له ځورونې سره د مخ کیدو چانس وښیي، توپیر لري.
د اخراج د مخنیوي معیار دهغو کسانو لپاره دی چې د پناه غوښتنې وړ نه دي. دا په دې معنی ده چې که څه هم یو شخص پناه غوښتنې ته واجد شرایط نه دی، د متحده ایالاتو دولت به دوی نه اخراجوي. د "اخراج د مخنیوي" د معیار لرونکی یو شخص کولی شي په متحده ایالاتو کې پاتې شي او په قانوني توګه کار وکړي، خو هغه نشي کولی له متحده ایالاتو څخه بهر سفر وکړي او همداراز نشي کولی دایمي استوګن شي. دا ګټه یا امتیاز یوازې د کډوالۍ قاضي له خوا ورکول کیږي.
هغه کسان چې د پناه غوښتنې وړ نه دي، کولی شي چې د شکنجې پر وړاندې د مبارزې د کنوانسیون په رڼا کې، خوندیتوب ته درخواست وکړي. که دوی واجد شرایط وي، باید د اخراج د مخنیوي په موخه، د احتمالي زیان جدیت چې د شکنجې له تعریف سره سمون لري، ثبوت کړي. دوی همداراز باید وښيي چې د هغوی د اصلي هیواد دولت دوی شکنجه کوي او په قصدي توګه هغوی ته پاملرنه نه کوي او هغوی له پامه غورځوي. د پناه غوښتنې او د اخراج د مخنیوي برعکس، هغه کسان چې د شکنجې په وړاندې د مبارزې د کنوانسیون له حفاظت څخه برخمن دي، دې ته اړتیا نلري چې د لاندې پنځو دلایلو پر بنسټ چې د پناه غوښتنې او د اخراج د مخنوي په پریکړو کې په پام کې نیول کیږي، شکنجه او ځورونه ثبوت کړي: نژاد، مذهب، سیاسي مفکوره، ملیت، ځانګړی ټولنیز ګروپ.
که یو شخص د پناه غوښتنې یا د شکنجې پر وړاندې د مبارزې د کنوانسیون په اساس د خوندیتوب وړ نه وي، په چټکه به اخراج شي.
د "وپوښتئ" له کارپوهانو څخه د مرستې غوښتنه
هغه افغانان چې ځانګړو معلوماتو ته اړتیا لري، د "وپوښتئ" د معلوماتو مرکز ستاسو په خدمت کې دی. تاسو کولی شئ په انلاین بڼه د معلوماتو ترلاسه کولو لپاره د وپوښتئ "وټساپ شمېرې"(93729807235+) ، فېسبوک مسېنجر (Facebook Messenger) یا د وېبپاڼې د مسېنجر له لارې زموږ کارپوهانو سره اړیکه ونیسئ!
نور معلومات
هغه کسان چې په ټوله نړۍ کې د افغانانو لپاره د کډوالۍ، بیامېشتېدنې، ښوونیزو او لوړې زده کړې د پروګرامونو او د نورو بېلابېلو فرصتونو په اړه د لا ډېرو معلوماتو په لټه کې دي، او همدارنګه په افغانستان کې له نړیوالو سازمانونو څخه د بشردوستانه خدمتونو د معلوماتو او دولتي ادارو څخه د مدني اسنادو د اخیستلو د پړاوونو د پوهېدو په لټه کې دي، د "وپوښتئ" وېبپاڼې او ټولنیزو رسنیو ته مراجعه وکړي:
✓ د وپوښتئ وېبپاڼه (www.beporsed.org)