پناه یو ډول خوندیتوب یا حفاظت دی چې خلکو ته اجازه ورکوي ترڅو هغه هېواد ته د شړلو کېدو پرځای په متحده ایالاتو کې پاتې شي چې پکې له زیان، ځورنې او شکنجې څخه ویره لري. د متحده ایالاتو د قوانینو په رڼا کې، که یو شخص د ځورنې او شکنجې ځانګړي دلیل له امله خپل هیواد څخه وتښتي، کولی شي د پناه غوښتنه وکړي. ددې لپاره چې یو شخص وکولی شي متحده ایالاتو کې د پناه غوښتنه وکړي، هغه باید شخصاً په متحده ایالاتو کې حضور ولري یا په سرحدي دروازو کې متحده ایالاتو ته د ننوتلو غوښتنه کوي. د پناه غوښتنې د درخواست لړۍ اوږده ده، خو که یو شخص پناه ترلاسه کړي، کولی شي چې په متحده ایالاتو کې د کار جواز هم ترلاسه کړي او همداراز یو کال وروسته، دایمي استوګنې (ګرین کارت) ته درخواست وکړي.
د دې لارښود منځپانګه د کډوالۍ نړیوالې مرستې پروژې (IRAP) لخوا لیکل شوې او همدارنگه دلته د IRAP حقوقي معلوماتو وېبپاڼه کې هم شتون لري. دا وېبپاڼه د ځینو کډوالو لپاره د قانوني پروسو په اړه عمومي معلومات وړاندې کوي. دا د انفرادي غوښتنو لپاره د قانوني مشورې په معنی نه دی. دا معلومات د 2023 کال د مې میاشتې له 23 مې نیټې څخه نوي شوي معلومات بلل کیږي. د متحده ایالاتو د کډوالۍ قوانین او پالیسۍ په چټکه بدلون مومي. په یاد ولرئ چې دغه معلومات له وروستي ځل څخه چې نوي شوي وو، د بدلیدو په حال کې دي. موږ هڅه کوو ترڅو د پام وړ بدلونونو د رامنځته کیدو په صورت کې، معلومات نوي کړو. په دې ویب پاڼه کې وړاندې شوي معلومات حقوقي سلامشورې نه بلل کیږي، بلکه یوازې د پوهاوي د کچې د لوړولو په موخه چمتو شوي دي.
وپوښتئ دا معلومات د IRAP په رضایت سره خپروي څو ډاډ ترلاسه کړي هغه افغانان چې د کره او باوري معلوماتو په لټه کې دي په اسانۍ سره ورته لاسرسی ومومي.
پناه غوښتنه څه ته ویل کیږي ؟
پناه یو ډول خوندیتوب یا حفاظت دی چې خلکو ته اجازه ورکوي ترڅو هغه هیواد ته د شړلو کیدو پرځای په متحده ایالاتو کې پاتې شي چې پکې له زیان، ځورنې او شکنجې څخه ویره لري. د متحده ایالاتو د قوانینو په رڼا کې، که یو شخص د ځورنې او شکنجې ځانګړي دلیل له امله خپل هیواد څخه وتښتي، کولی شي د پناه غوښتنه وکړي. ددې لپاره چې یو شخص وکولی شي متحده ایالاتو کې د پناه غوښتنه وکړي، هغه باید شخصاً په متحده ایالاتو کې حضور ولري یا په سرحدي دروازو کې متحده ایالاتو ته د ننوتلو غوښتنه کوي. د پناه غوښتنې د درخواست لړۍ اوږده ده، خو که یو شخص پناه ترلاسه کړي، کولی شي چې په متحده ایالاتو کې د کار جواز هم ترلاسه کړي او همداراز یو کال وروسته، دایمي استوګنې (ګرین کارت) ته درخواست وکړي.
په متحده ایالاتو کې د پناه غوښتنې د درخواست لپاره د وړتوب قانوني شرایط کوم دي؟
په هغه صورت کې چې یو شخص ټول لاندې شرایط پوره کړي، په متحده ایالاتو کې د پناه لپاره واجد شرایط ګڼل کیږي:
1. که هغوی د متحده ایالاتو څخه نه دي خو یا په متحده ایالاتو کې دننه یا د متحده ایالاتو په سرحدي دروازو کې دي.
2. که دوی پخوا له ځورونې سره مخ شوي وي یا په خپل هیواد کې د توجیه وړ ځورونې او شکنجې ویره لري. ځورنه یا شکنجه په رښتیا یو جدي زیان ته ویل کیږي. دا ځورونه او شکنجه کیدی شي فزیکي، جنسي، احساسي یا رواني زیان وي.
3. که دوی مخکې ځورول شوي دي یا ویره لري چې د لاندې دلایلو پربنسټ به بیا له ځورونې سره مخ شي:
الف. نژاد
ب. مذهب
ج. سیاسي مفکوره
د. ملیت
ه. په یو ځانګړي ټولنیز ګروپ کې غړیتوب (لکه جنسیت، جنسي تمایل، یا کورنۍ ډله)
4. که دوی ځورول شوي دي یا له دولت یا د یو شخص یا ډلې څخه ویره لري چې دولت یې د کنټرول توان یا تمایل نلري.
5. هغوی د خپل هیواد په هیڅ برخه کې د خوندیتوب احساس نه کوي حتی په بل ښار یا سیمه کې چې دوی پکې اوسیدلي نه دي.
یو شخص باید ټول شرایط پوره کړي ترڅو د پناه غوښتنې وړتوب ترلاسه کړي.
ترټولو مهم ټکی چې باید په یاد وساتل شي دا دی چې یو شخص باید وښیي چې هغه زیان چې یې تجربه کړی دی یا له هغې څخه ویره لري، شخصاْ د هغې په وړاندې شوی دی. پناه ته د وړتوب لپاره، یو شخص باید ثبوت کړي چې یو ځانګړی عامل هغه له خطر سره مخ کوي – چې دا عامل باید له پورتنیو پنځو دلایلو سره ارتباط ولري. د بیلګې په توګه، یو شخص کیدی شي له یو بل شخص سره د ارتباط له وجې، له خطر سره مخ شي. یو شخص همداراز د خپلو عقایدو او باورونو (لکه ښځې او نارینه برابر دي) یا د هغه څه په دلیل چې ترسره کړي یې دي (لکه په اعتراضاتو کې ګډون)، له خطر سره مخ شي. دا یواځني دلایل نه دي چې پربنسټ به یې یو شخص واجد شرایط ګڼل کیږي، بلګه دا په دې برخه کې یوازې یو څو بیلګې دي. مهمه ده په یاد وساتئ چې یو شخص د عمومي بد حالت له وجې چې د هیواد ټول خلک ورسره مخ دي، پناه غوښتنې ته واجد شرایط نه ګڼل کیږي – نوموړی باید ثبوت کړي چې له شخصي خطر سره مخ دي چې یوازې په هغه اغیزه کوي.
بیلابیل دلایل موجود دي چې پربنسټ یې د وړتوب سره سره، د یو شخص د پناه غوښتنې درخواست رد کیږي. یو بل مهم ټکی چې باید په یاد وساتل شي دا دی چې که یو شخص په یو هیواد کې دایمي موقف ولري خو دا هیواد د نوموړي شخص اصلي هیواد نه وي، معمولا نشي کولی په متحده ایالاتو کې پناه ترلاسه کړي. یوازې په هغه صورت کې کولی شي د پناه درخواست ورکړي چې وښیي چې د نوموړي اصلي هیواد چې تابعیت یې لري، د هغه لپاره خوندي نه دی. هغه کسان چې پخوا یې د پناه غوښتنه کړې وه خو د مهاجرت د قاضي له خوا یې درخواست رد شوی دی هم د پناه غوښتنې د درخواست کولو اجازه نلري. ددې ټکي په پام کې نیولو سره چې دغه کسان څرنګه متحده ایالاتو ته راغلي دي، له مکسیکو پرته نورو هیوادونو اتباع چې د 2023 کال د مې له 11 نیټې څخه وروسته د متحده ایالاتو او مکسیکو ترمنځ پولې له لارې او یا د سیند له لارې متحده ایالاتو ته راغلي دي، کیدی شي د پناه غوښتنې لازیاتو خنډونو او محدودیتونو سره مخ شي.
بل مهم ټکی دا دی چې خلک باید متحده ایالاتو ته له راتګ وروسته د یو کال په لړ کې د پناه غوښتنه وکړي. که هغوی په خپل وخت درخواست ونکړي، د هغوی درخواست به و نه منل شي.
د "وپوښتئ" له کارپوهانو څخه د مرستې غوښتنه
هغه افغانان چې ځانګړو معلوماتو ته اړتیا لري، د "وپوښتئ" د معلوماتو مرکز ستاسو په خدمت کې دی. تاسو کولی شئ په انلاین بڼه د معلوماتو ترلاسه کولو لپاره د وپوښتئ "وټساپ شمېرې"(93729807235+) ، فېسبوک مسېنجر (Facebook Messenger) یا د وېبپاڼې د مسېنجر له لارې زموږ کارپوهانو سره اړیکه ونیسئ!
نور معلومات
هغه کسان چې په ټوله نړۍ کې د افغانانو لپاره د کډوالۍ، بیامېشتېدنې، ښوونیزو او لوړې زده کړې د پروګرامونو او د نورو بېلابېلو فرصتونو په اړه د لا ډېرو معلوماتو په لټه کې دي، او همدارنګه په افغانستان کې له نړیوالو سازمانونو څخه د بشردوستانه خدمتونو د معلوماتو او دولتي ادارو څخه د مدني اسنادو د اخیستلو د پړاوونو د پوهېدو په لټه کې دي، د "وپوښتئ" وېبپاڼې او ټولنیزو رسنیو ته مراجعه وکړي:
✓ د وپوښتئ وېبپاڼه (www.beporsed.org)