دولت سویدن اخیراً گزارش ارزیابی روند پناهندگی افغان‌ها در این کشور را بیشتر از یک سال پس از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان به نشر رسانیده است.
این گزارش در چارچوب توافق‌نامه مشارکتی بین مرکز حقوق پناهندگی و نمایندگی کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) در کشورهای شمال اروپا و بالتیک توسط مرکز حقوقی پناهندگان سویدن تهیه شده است. هدف از این گزارش بررسی چگونگی ارزیابی وضعیت پناهندگان در درخواست پناهندگی شهروندان افغان در سویدن پس از به قدرت رسیدن طالبان در ماه اگست سال 2021 است.
بر مبنای این گزارش، تفسیر سخت‌گیرانه رژیم کنونی افغانستان از اسلام و سرکوب معترضان، مخالفان، اقلیت‌ها، زنان و هم‌چنین مجازات شدید افرادی که از اصول رژیم پیروی نمی‌کنند به این معنی است که برخی از افراد و گروه‌ها در معرض خطر جدی قرار دارند. در این پرسش‌هایی مطرح شده است که این افراد دقیقاً چه کسانی هستند و آیا می‌توان به آن‌ها اجازه اقامت در سویدن را اعطا کرد، و اگر به آن‌ها اجازه اقامت داده شود، آیا به آن‌ها پناهندگی نیز اعطا می‌شود یا خیر.
قبل از تسلط طالبان اعطای مجوز اقامت در سویدن به افغان‌ها به‌عنوان افراد که نیاز به حفاظت دارند غیرعادی نبود، زیرا بسیاری از غیرنظامیان در جنگ‌ها و حملات کشته و زخمی می‌شدند. اگرچه هنوز هم اتفاق می‌افتد که غیرنظامیان تحت تاثیر حملات و خشونت‌های مربوط به درگیری قرار می‌گیرند.
این گزارش تحلیلی از 105 تصمیم صادر شده توسط اداره مهاجرت سویدن در ماه‌های جون تا اگست 2022 در رابطه با درخواست‌های پناهندگی اتباع افغان در سویدن را ارایه می‌دهد. اداره مهاجرت سویدن در حال انجام بازنگری کیفی تصمیمات خود در مورد درخواست‌های پناهندگی افغانستان است، این گزارش نشان می دهد که اطلاعات مربوط به "کشور مبدا" که در چندین تصمیم استفاده می‌شود، کاملا به‌روز و به اندازه کافی تایید شده یا مرتبط نیست. این گزارش همچنان خاطرنشان می‌کند که حدود 40 درصد از تصمیمات مورد بررسی، تصمیمات اخراج از جمله زنان و خانواده های دارای فرزند بوده است.
قابل ذکر است که تعداد پناهجویان افغان در بیشتر کشورهای اروپایی به‌شمول سویدن رو به افزایش است. در سال 2021 به تعداد 102101 شهروند افغانستان برای وضعیت پناهندگی درخواست بین‌المللی ارایه نموده بودند که در مقایسه با 44285 در سال 2020 رقم چشمگیر است. تعداد پناهجویان افغان در سویدن از 599 نفر در سال 2020 به 1498 نفر در سال 2021 رسیده است. بیش از نیمی از تصمیمات مربوط به پناهندگی رقم "رد پناهندنگی" را نشان می‌دهد.
در این گزارش معلومات جامع ارایه شده است که روندبررسی درخواست‌ها چه ملاحظات حقوقی ارایه شده است، تصمیمات چگونه توجیه می‌شوند، چگونه از اطلاعات کشور استفاده می شو، آیا تصمیمات با قوانین قابل اجرا از جمله دستورالعمل‌ها و توصیه‌های کمیساریای عالی سازمان ملل (UNHCR) در امور پناهندگان سازگار است یا خیر.
به گزارش کانال چهار، فعلا تقاضای اکثریت پناهندگان زن از افغانستان در سویدن پذیرفته شده است و زنانی که درخواست پناهندگی شان رد شده بود، می‌توانند تقاضای تجدید نظر کنند. به گزارش وبسایت افغانستان انترنشنال، اداره مهاجرت سویدن اعلام نموده است که درخواست پناهندگی زنان و دختران افغان در سویدن را به دلیل شرایط بد زندگی برای آنان در افغانستان می‌پذیرد.
مقامات اداره مهاجرت سویدن اکنون پناهندگان زن افغانستان را جز "«گروه های آسیب پذیر" تلقی می‌کنند که باید به آن‌ها به خاطر تعقیب و آزار موجود در افغانستان در سویدن پناه داد. کارل بیکسلیوس مسوول بخش حقوقی اداره مهاجرت به کانال چهار تلویزیون سویدن گفته است که محدودیت‌های جدید طالبان در حد آزار و مجازات زنان در افغانستان است؛ همچنان از زمان قدرت گرفتن رژیم پس از جمهوری اسلام افغانستان، وضعیت برای زنان افغانستان بدتر شده و هیچ نشانه‌ای از تغییر وضعیت دیده نمی‌شود.
در این گزارش آمده است که جامعه بین‌المللی پس از سرنگونی حکومت قبلی از تسخیر کامل افغانستان توسط طالبان در 15 اگست سال 2021 تحولات افغانستان را با به‌طور جدی دنبال کرده است. در ابتدا، بسیاری نگران بودند که این تغییر منجر به مهاجرت گسترده به کشورهای جهان شود، از این‌رو کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) از کشورهای منطقه خواست تا مرزهای خود را به‌روی افغان‌ها باز نگه‌دارند. در شرایط نامشخص در افغانستان، کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان از همه کشورها می‌خواهد که کسی را به افغانستان اخراج نکنند.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در یادداشت راهنمای خود که در ماه فبروری 2022 بیان کرده است، شرایط در افغانستان با نگرانی‌های گسترده در مورد خشونت هدف‌مند و نقض حقوق بشر بسیار غیرقابل پیش بینی است. علاوه بر این، وضعیت کنونی کشور موانع متعددی را برای جمع‌آوری اطلاعات جامع در مورد وضعیت حقوق بشر در نقاط مختلف کشور ایجاد می کند.
در خاتمه، این گزارش یازده توصیه را به اداره مهاجرت سویدن ارایه می‌کند. این شامل توصیه به استفاده از اطلاعات به‌روز و مرتبط کشور مبدا و همچنان تفسیر و اعمال مواد کنوانسیون 1951 مربوط به وضعیت پناهندگان به شیوه حساس به سن، جنسیت و تنوع است.