کانادا عضو کنوانسیون 1951 مربوط به وضعیت پناهندگان بوده و از این لحاظ در راستای پذیرش پناهندگان متعهد می‌باشد. این کنوانسیون الزامیت بررسی درخواست پناهندگی و عدم بازگشت پناهنده را در این کشور ایجاد کرده است. کانادا به در نظرداشت مواد این کنوانسیون هیچ پناهنده را به کشوری که در آن در معرض خطر، آزار و اذیت قرار دارد، بر نمی‌گرداند.
در این مقاله در باره شرایط و فرآیند پناهندگی در داخل کانادا و اینکه متقاضیان در این کشور چگونه اقدام به پناهندگی می‌نماید، معلومات ارایه می‌گردد.
شرایط پناهندگی
درخواست پناهندگی متقاضیانی در کانادا قبول می‌شود که دلایل قانع‌کننده مبنی بر ترس از شکنجه، آزار و اذیت بر اساس عقاید مذهبی، ملیتی، عقاید سیاسی یا عضویت در گروه‌های اجتماعی خاص ارایه و آنرا ثابت نمایند. این دلایل باید به نحوی باشد که اداره یا هیأت مهاجرت و پناهندگی کانادا (Immigration and Refugee Board – IRB) را قانع نماید. متقاضی باید این هیأت را قانع نماید که خطر مرگ یا شکنجه شخص او را تهدید کرده و نمی‌تواند به کشور اصلی خود برگردد. در غیر این صورت درخواست پناهندگی متقاضی رد شده و به کشورش برگردانده می‌شود.
چگونه برای پناهندگی اقدام کنم؟
دو راه برای درخواست پناهندگی در کانادا وجود دارد؛ یک راه برای درخواست پناهندگی این است که در مرزها یا بنادر ورودی کانادا درخواست ارایه گردد و راه دیگر این است که متقاضی پس از یک مدت اقامت در داخل کانادا با مراجعه به اداره مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا (Immigration Refugees Citizenship - IRCC) درخواست خود را ارایه می‌نماید. در هر دو حالت، درخواست به هیأت مهاجرت و پناهندگی کانادا (Immigration and Refugee Board – IRB) راجع شده و این هیأت در مورد واجد شرایط درخواست پناهندگی متقاضیان تصمیم نهایی را خواهد گرفت.
ارایه درخواست آنلاین
ارایه درخواست پناهندگی در داخل کانادا از طریق خود متقاضی یا به نمایندگی از متقاضی صورت می‌گیرد. خود فرد متقاضی پس از ورود به خاک کانادا یا ختم میعاد ویزه این کشور، به وبسایت اداره مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا مراجعه می‌نماید. متقاضی به این لینک رفته و یک فورم فرد کمک کننده یا نماینده (Representative) را دانلود و آنرا خانه‌پری میکند. برای ارایه درخواست در نخست متقاضی در این وبسایت یک حساب کاربری یا اکاونت ایجاد میکند که برای آن داشتن یک ایمیل شخصی لازم است. به‌منظور ایجاد حساب کاربری، متقاضی به این لینک مراجعه و روی ګزینه Create an account کلیک میکند و یا مستقیم به پورتال حفاظت از پناهندگان مراجعه میکند. پس از ایجاد حساب کاربری، صفحه پورتال حفاظت از پناهندگان کانادا ظاهر گردیده که این فورم‌های اصلی درخواست پناهندگی می‌باشد. متقاضی این فورم‌ها را به‌طور آنلاین خانه‌پری و به پرسش‌های فورم پاسخ ارایه می‌نماید. پس از خانه‌پری فورم‌های، شماره یا کود درخواست پناهندگی متقاضی در حساب کاربری او در این سیستم آنلاین ظاهر می‌گردد. متقاضی می‌تواند که افزون بر خود، به همسر و فرزندان خود نیز در این پورتل درخواست پناهندگی ارایه نماید.
در صورتی‌که متقاضی بخواهد که به نمایندگی او یک فرد دیگر یا وکیل درخواست پناهندگی را ارایه کند، در این صورت متقاضی به این لینک مراجعه نموده، فورم اجازه به نماینده یا وکیل را دانلود و سپس به این لینک رفته و فورم نماینده (Representative) را دانلود و سپس هر دو فورم را خانه‌پری میکند. با خانه‌پری این فورم، متقاضی به نماینده خود صلاحیت طی‌مراحل درخواست پناهندگی را انتقال می‌دهد. به هر صورت، فورم‌های درخواست پناهندگی به گونه کامل در سیستم آنلاین ارسال می‌گردد.
بررسی درخواست
پس از اینکه متقاضی درخواست خود را به صورت آنلاین ارسال نمود، اداره مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا آنرا بررسی میکند تا از کامل بودن آن مطمین شود. در صورتی‌که اسناد نواقص داشته باشد، این اداره با متقاضی در تماس شده و تقاضای اسناد مربوطه را می‌نماید. پس از تکمیل اسناد موردنیاز، موارد ذیل در حساب کاربری متقاضی یا سیستم آنلاین آپلود می‌گردد:
- سند تایید درخواست پناهندگی (Acknowledgement of Claim Letter) که بر اساس آن متقاضی به‌طور موقت به خدمات صحی فدرال و سایر خدمات در کانادا دسترسی خواهد داشت
- راهنمایی‌های ضروری به‌منظور تکمیل معاینات صحی
- تاریخ و ساعت ملاقات با افسر مهاجرت
پس از آپلود اسناد در سیستم آنلاین، متقاضی بلافاصله از طریق ایمیل خود اطلاع حاصل میکند.
ملاقات با افسر مهاجرت
متقاضی در زمان معین به اداره مهاجرت، پناهندگی و شهروند کانادا رفته و با افسر مربوط مهاجرت ملاقات می‌نماید. متقاضی باید تمامی اسناد مورد نیاز به شمول پاسپورت و تذکره را در قرار ملاقات با خود داشته باشد. در طول ملاقات، درخواست متقاضی بررسی گردیده، معلومات بایومتریک یعنی اثر انگشت و عکس متقاضی اخذ و کاپی اسناد حمایتی درخواست پناهندگی گرفته می‌شود. متقاضی در مورد فعالیت‌های خود در کشور اصلی و از تهدیداتی که متوجه او است اسناد کافی ارایه می‌دهد تا قناعت آفسر در مورد واجد شرایط بودن او فراهم گردد. در این اداره در رابطه به واجد شرایط بودن درخواست پناهندگی تصمیم گرفته شده و به متقاضی راهنمایی صورت می‌گیرد که کدام مراحل دیگر را طی کند. در صورتی‌که در این قرار ملاقات تصمیم اتخاذ نگردد، اداره مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا، متقاضی را در یک زمان معین به مصاحبه دعوت می‌نماید.
مصاحبه
متقاضی در زمان معین با تمامی اسناد موردنیاز خود به مصاحبه حاضر می‌گردد. در این مصاحبه درخواست متقاضی به‌طور جدی مورد بررسی قرار می‌گیرد. متقاضی در این مصاحبه باید قناعت آفسر را مبنی بر اینکه واجد شرایط ارایه درخواست پناهندگی می شود، فراهم کند .در طول این مصاحبه تصمیم اتخاذ می‌گردد که درخواست متقاضی واجد شرایط است یا خیر. اگر تصمیم بر واجد بودن شرایط اتخاذ شد، موارد ذیل به متقاضی ارایه می‌گردد:
- یک سند حمایت از پناهندگان (Refugee Protection Claimant Document)
- سند تاییدنامه معرفی (Confirmation of Referral Letter) که تصدیق میکند درخواست پناهندگی متقاضی به هیأت مهاجرت و پناهندگی کانادا (IRB) ارجاع شده است.
بر اساس اسنادی که پس از مصاحبه ارایه شده، متقاضی به عنوان پناهنده در کانادا شناخته شده و به‌طور موقت به خدمات صحی فدرال و سایر خدمات در این کشور دسترسی خواهد داشت. سپس، درخواست متقاضی جهت طی‌مراحل بعدی به اداره یا هیأت مهاجرت و پناهندگی کانادا (IRB) ارجاع می‌گردد.
مراحل تصمیم‌گیری IRB
اتخاذ تصمیم نهایی در رابطه به درخواست پناهندگی متقاضی از صلاحیت‌های اداره یا هیأت مهاجرت و پناهندگی کانادا (Immigration and Refugee Board – IRB) می‌باشد. مامور این اداره پس از بررسی‌های مقدماتی، درخواست پناهندگی متقاضی را به هیأت واگذار کرده و برای برگزاری جلسه در نوبت می‌گذارد. هیأت مهاجرت و پناهندگی صلاحیت دارد که درخواست متقاضی را به خاطری که اسناد و مدارک فراوان برای اثبات تهدید خود ارایه کرده و پرسشی برای هیأت باقی نمانده است، شامل پروسه طی‌مراحل سریع بسازد. در پروسه طی مراحل سریع، هیأت صلاحیت دارد بدون برگزاری جلسه، درخواست متقاضی را بپذیرد و تصمیم خود را مبنی بر پذیرفتن پناهندگی به او بفرستد. اما اگر پس از مرور درخواست، پرسشی برای هیأت باقی بماند و یا هیأت بخواهند متقاضی را از نزدیک ببیند و در صحت بودن ادعای پناهندگی ایشان را مطمین سازند، جلسه استماعیه برگزار کرده و متقاضی را به آن جهت ارایه معلومات دعوت می‌نمایند.
جلسه استماع
برای متقاض در رابطه به تاریخ جلسه استماع و تاریخ جلسه ویژه استماعی اطلاع داده می‌شود. متقاضی تمام اسناد و شواهد که گفته‌ها و ادعاهای او را مبنی بر درخواست پناهندگی تصدیق میکند، حد اقل 10 روز قبل از جلسه استماعیه تهیه و آنرا به بخش حمایت از پناهندگان اداره یا هیأت مهاجرت و پناهندگی کانادا (IRB) تسلیم میکند.
در صورتی‌که متقاضی در جلسه استماعیه خود شرکت نکند، باید در جلسه ویژه خود حاضر گردیده و توضیح می‌دهد که چرا نتوانسته در جلسه استماع خود شرکت کند. در جلسه ویژه استماعیه، هیأت تصمیم خواهد گرفت که بررسی درخواست متقاضی را متوقف یا ادامه دهد. اگر تصمیم بر توقف بررسی درخواست گرفته شود، متقاضی نمی‌تواند در آینده درخواست پناهندگی در کانادا ارایه کند.
از این‌رو، متقاضی باید در اسرع وقت جلسه استماع حاضر گردد تا درخواست او بررسی و در زمینه تصمیم اتخاذ گردد. متقاضی در این جلسه به تمامی اعضای جلسه در رابطه به درخواست خود توضیح داده و به پرسش‌های آن‌ها پاسخ ارایه می‌نماید. اگر متقاضی برای اثبات ادعای خود شاهد دارد، شاهدان او نیز مبنی بر تصدیق گفته‌های او شهادت خواهند داد. متقاضی توضیح می‌دهد و ممکن است شاهد شهادت بدهد که متقاضی بر اساس نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در یک گروه اجتماعی خاص یا عقاید سیاسی خود ترس موجه از آزار و اذیت در کشور اصلی خود داشته و بر اساس کنوانسیون جنیوا یا قوانین نافذه کانادا پناهنده محسوب می‌شود. اعضای جلسه ممکن است درباره درخواست پناهندگی تصمیم بگیرند و در پایان جلسه استماع تصمیم را شفاهی به متقاضی بگویند یا ممکن است طی یک ماه تصمیم را از طریق پست برای متقاضی ارسال کنند. جلسات استماعیه معمولاً نصف روز را در بر می‌گیرد. در این جلسه اعضای حمایت از پناهندگان اداره IRB حضور دارند و ممکن است که نمایندگان نهادهای IRCC هم حضور داشته باشند. ممکن است که جلسه استماعیه به صورت حضوری یا آنلاین از طریق ویدیوکنفرانس انجام شود. برای دانستن جزئیات بیشتر در این زمینه جهت آماده شدن به جلسه استماع به این لینک مراجعه نمایید.
اگر درخواست رد شود؟
در هر صورت، متقاضی تصمیم هیأت را به طور کتبی دریافت خواهد کرد که در آن تصمیم و دلایلی که درخواست پذیرفته یا رد شده است را بیان میکند. اگر درخواست متقاضی رد شود، در تصمیم‌نامه همچنین تذکر یافته است که آیا متقاضی می‌تواند به بخش تجدیدنظر پناهندگان (Refugee Appeal Division - RAD) اعتراض کند یا به محکمه فدرال درخواست دهد. اگر درخواست تجدید نظر نیز رد شود، وضعیت حمایت موقت پناهندگی متقاضی پایان یافته و باید خاک کانادا را ترک کند. قابل یادآوری است که تا قبل از تصمیم هیأت مهاجرت و پناهندگی، متقاضی نمی‌تواند به هدف سفر از کانادا بیرون شود و اگر بیرون شود، درخواست او لغوه می‌گردد.
اگر درخواست قبول شود؟
اگر IRB درخواست را بپذیرد، متقاضی وضعیت "شخص محافظت‌شده" را دریافت میکند. این بدین معناست که متقاضی می تواند در کانادا بماند و برای اقامت دایم کانادا درخواست دهد.
اقامت دایمی
پس از دریافت تصمیم مثبت هیأت مهاجرت و پناهندگی، متقاضی واجد شرایط ارایه درخواست اقامت دایمی کانادا می‌شود. در این مرحله، متقاضی درخواست اقامت دایمی خود را آماده کرده و از طریق این لینک به اداره مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا ارایه می‌دهد. این اداره پس از دریافت درخواست اقامت دایمی، اسناد متقاضی را به طی‌مراحل بعدی فرستاده و در زمینه غرض اطمینان به متقاضی ایمیل می‌فرستد. در قدم نخست، واجد شرایط بودن متقاضی برای اقامت دایمی بررسی می‌شود و در قدم بعدی واجد شرایط بودن همسر و فرزندان او که در کشور اصلی یا کشور دیگر زندگی می‌کنند بررسی می شود. سپس متقاضی طی یک مصاحبه کوتاه با افسر مهاجرت در IRCC اقامت دایمی خود را دریافت میکند. هم‌زمان متقاضی می‌تواند به پاسپورت مهاجرتی یا (Refugee Travel Document) نیز درخواست داده و سفر کند. متقاضی واجد شرایط دریافت بیمه صحی یا (Health Card) نیز می‌گردد.
مدت زمان درخواست پناهندگی تا پذیرش
از زمان دریافت درخواست به IRCC تا صدور تصمیم نهایی، معمولاً میان ۶ ماه تا ۲۴ ماه وقت را در بر می‌گیرد. درخواست متقاضیانی‌که به بگروند چک بیشتر و دقیق‌تر نیاز دارد، ممکن است بیشتر از ۳۶ ماه وقت گیرد تا درخواست پناهندگی پذیرفته شود. تمامی مراحل پناهندگی از اول تا آخر ممکن است میان ۲ تا ۵ سال طول بکشد. اما در جریان این مدت، پس از دریافت پاسپورت مهاجرتی، متقاضی می‌تواند از کانادا بیرون سفر کرده و همسر و فرزندان خود را در کشور دیگری بیرون از کشور اصلی ببیند.
کمک و مشوره
معلومات در مورد پناهندګی در کانادا را در وبسایت اداره مهاجرت، پناهندگی و تابعیت کانادا مطالعه نمایید. برای دریافت معلومات بیشتر در رابطه به ارایه درخواست آنلاین پناهندگی کانادا به این لینک مراجعه نموده می‌توانید. برای دانستن معیارهای پذیرش درخواست در IRB به این لینک مراجعه نمایید.