دولت پاکستان اخیراً تصمیم گرفته است تا همه خارجیان غیرقانونی و بدون مدرک را از این کشور اخراج نماید. این تصمیم آن‌عده از مهاجران افغان را که از قبل بدون اسناد و مدارک قانونی سفر در این کشور زندگی می‌نمودند و آن‌عده از افغان‌هایی را که پس از تغییر وضعیت سیاسی در افغانستان در سال 2021 وارد پاکستان شده‌اند، در معرض خطر اخراج قرار داده است.
در هم‌این حال، مقامات پاکستانی خبر دادند که پولیس اسلام‌آباد عملیات جست‌وجو در مناطق افغان‌نشین بره کاهو، ترینول، ماهار آبادیان، گلرا و شمس را آغاز و 800 تبعه افغان را دستگیر نمودند. براساس گفته مقامات، چهارصد تبعه افغانستان بعداً با ارایه مدارک اقامتی خود آزاد شدند. پولیس اسلام‌آباد در ادامه گفته اند که 375 تبعه افغان هم فاقد اوراق هویتی بودند و 25 افغان باقی مانده تا بررسی مدارک هویتی بازداشت به سر خواهند برد و سپس همه اخراج خواهند شد.
جلیل عباس جیلانی، وزیر دولت موقت پاکستان گفته است: "هیچ کشوری به افراد غیرقانونی اجازه نمی‌دهد در کشورشان زندگی کنند، خواه اروپا باشد، چه کشورهای آسیایی و چه در همسایگی ما. بنابراین، این مطابق با رویه بین‌المللی است که ما این تصمیم را گرفته ایم". اقای جیلانی می‌افزاید: "هر وقت مشکلی پیش می‌آمد، مردم به پاکستان مهاجرت می کردند، به پاکستان پناه می‌بردند." یک تن از مقامات دیگر پاکستان گفته است که تصمیم برای اخراج این مهاجران مطابق با قوانین پاکستان است و دولت مصمم به اجرای آن است.
نمایندگان طالبان در سفارت افغانستان در اسلام‌آباد گفته‌اند که مقامات محلی دستگیری افغان‌ها را، حتی کسانی که مدرک قانونی دارند، شروع کرده‌اند. این سفارتخانه گفت که بیش از هزار افغان در دو هفته گذشته بازداشت شده‌اند. سفارت افغانستان در اسلام‌آباد، که اداره آن در دست طالبان است، می‌گوید که چند پناهجوی افغان پس از دستگیری توسط پلیس پاکستان به‌طرز مرموزی کشته شده‌اند. این سفارت گفت که در این زمینه به مقامات پاکستان اطلاع داده و یک بار دیگر از آن‌ها خواسته است که از دستگیری و آزار‌و‌اذیت مهاجران افغان دست بردارند.
پاکستان از زمان تهاجم شوروی به افغانستان در سال 1979 میزبان تعداد زیادی از پناهجویان افغان بوده است و نزدیک به 3 میلیون نفر هنوز در این کشور زندگی می‌کنند. حدود 1.73 میلیون افغان در پاکستان فاقد اسناد قانونی هستند و تعداد مهاجران افغان در پاکستان در مجموع 4.4 میلیون نفر است. افزایش ناامنی در امتداد مرز دو کشور در سال جاری، تنش‌ها میان افغانستان و پاکستان را تشدید کرده است. پاکستان، ریشه ناامنی در این کشور را به عواملی مستقر در افغانستان مرتبط می‌داند. مقامات پاکستانی در دفاع از تصمیم اخراج افغان‌ها اخیراً شهروندان افغانستان را به دست داشتن در ناامنی در این کشور متهم کرده اند.
از سوی دیگر، بر اساس گزارش وزارت ایالات و مناطق مرزی پاکستان که با پناهندگان افغان سروکار دارد، بیش از 1.3 میلیون پناهجوی افغان دارای کارت موقت هستند در حالی که بیش از 800 هزار نفر دارای کارت شهروندی افغان هستند. از میان افغان‌های ثبت‌شده، 52 درصد در ایالت خیبر پختونخوا در شمال غربی هم مرز با افغانستان زندگی می‌کنند، 321 هزار و 677 افغان دیگر در حال حاضر در ایالت بلوچستان، 191 هزار و 53 نفر در پنجاب و 73 هزار و 789 نفر در سند عمدتاً در شهر بندری کراچی، 41 هزار و 520 نفر در اسلام آباد پایتخت و 4 هزار و 352 نفر در آزاد جامو و کشمیر زندگی می‌کنند.
برخورد پاکستان با پناهجویان واکنش فعالان و نهادهای بین‌المللی حامی مهاجران را در پی داشته است. در‌پی اعلام طرح اخراج بیش از یک میلیون مهاجر افغان از پاکستان، کمیساریای سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) و سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM)، به تاریخ 7 اکتوبر سال 2023 در بیانیه مشترک از دولت پاکستان خواستند تا اجرای این طرح را لغو کند. در بیانیه مشترک سازمان بین‌المللی مهاجرت و کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد آمده است: "افغانستان با چندین چالش حقوق بشری، به‌‌ویژه برای زنان و دختران، از یک بحران انسانی شدید عبور می‌کند". این سازمان افزود: "چنین طرح‌هایی برای همه کسانی که مجبور به ترک کشور شده‌اند، پیامدهای جدی خواهد داشت و ممکن است پس از بازگشت با خطرات حفاظتی جدی مواجه شوند".
یک مقام کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در پاکستان گفته است که هر گونه بازگشت پناهجو باید داوطلبانه و بدون هیچ گونه فشاری باشد و این سازمان آماده کمک و حمایت از مقامات پاکستانی در یافتن راه حل مناسب است.
این درخواست پس از آن صورت گرفت که پاکستان به همه مهاجران غیرقانونی در این کشور، از جمله حدود 1.73 میلیون شهروند افغان دستور داد تا 1 ماه نوامبر سال 2023 این کشور را ترک کنند، در غیر‌این‌صورت با اخراج اجباری مواجه خواهند شد. برخی از خانواده‌ها برای جلوگیری از بازداشت و اخراج اجباری، عازم افغانستان شده‌اند و وزارت اطلاعات پاکستان روزانه شمارش معکوس اعلام می‌کند تا به افراد مشمول این سیاست یادآوری کند که زمان برای آن‌ها رو به پایان است. دولت پاکستان به همه پناهجویان فاقد مدرک (اقامت قانونی) که شمار آن‌ها به 1.73 میلیون نفر تخمین زده می‌شود، دستور داده که تا ماه نوامبر سال جاری میلادی این کشور را ترک کنند.
بخش بزرگی از مهاجرانی که با اخراج مواجه‌اند شامل صدها هزار خانواده می‌شوند که پس از بازگشت طالبان به قدرت در ماه اگست سال 2021 و اعمال محدودیت‌های گسترده علیه تحصیل و کار زنان، از افغانستان گریخته‌اند.
سازمان عفو بین‌الملل، که چند ماه قبل گزارش مفصلی از آزار و اذیت مهاجران افغان به دست پولیس پاکستان منتشر کرد، بار دیگر تاکید کرده است که وضعیت این مهاجران در پاکستان نگران‌کننده است. این سازمان نوشته است: "بسیاری از افغان‌هایی که از ترس طالبان به پاکستان گریخته‌اند، در معرض موج‌هایی از بازداشت‌های خودسرانه و تهدید به اخراج قرار گرفته‌اند. بسیار نگران‌کننده است که وضعیت پناهندگان افغان در پاکستان مورد توجه بین‌المللی قرار نمی‌گیرد. بازگشت اجباری اتباع افغانستان می‌تواند به نقض شدید حقوق بشر، از‌جمله جدایی خانواده‌ها و اخراج افراد زیر سن قانونی منجر شود.
گفته می‌شود که 18 هزار پناهجوی افغان نیز به طور داوطلبانه در دو سال گذشته به افغانستان بازگشته اند. به گفته مقامات پاکستان، یک مرکز عودت در نوشهره خیبرپختونخوا و یک مرکز دیگر در کویته بلوچستان وجود دارند و به افغان‌هایی که داوطلبانه به کشورشان باز می‌گردند، تسهیلات سفر را فراهم می‌کنند.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل همچنین به هر افغانی که پس از ورود به افغانستان داوطلبانه به کشور خود باز می گردد، 375 دلار اعطا می کند. بر اساس ارقام سازمان ملل متحد، آن‌ها همچنین بیش از 4.3 میلیون بازگشت داوطلبانه را در یک دوره 20 ساله از سال 2002 تا 2022 تسهیل کردند.
هشدار مقام‌های پاکستان به مهاجران این‌بار به‌طور کم‌سابقه جدی است. حتی وزیر کشور پاکستان تاکید کرده که املاک مهاجران غیرقانونی و کسب‌و‌کارهایی که به‌تنهایی یا در مشارکت با شهروندان پاکستانی در مالکیت داشته باشند، هم مصادره و شریکان پاکستانی آن‌ها مجازات خواهند شد.
درخواست کمک از کارشناسان "بپ‌رسېد"
افغان‌هایی که به اطلاعات اختصاصی نیاز دارند، مرکز اطلاعاتی "بپ‌رسېد" در خدمت شما است. شما می‌توانند جهت کسب اطلاعات به گونه آنلاین از طریق "شماره واتساپ"(93729807235+)، مسنجر فسبوک (Facebook Messenger) یا پیام‌رسان وبسایت بپ‌رسېد با کارشناسان ما تماس بگیرید!
معلومات بیش‌تر
کسانی‌که به دنبال اطلاعات در مورد برنامه‌‌های مهاجرت، اسکان مجدد، آموزشی، بورسیه‌ها و سایر فرصت‌های موجود برای افغان‌ها در سراسر جهان، و هم‌چنان به دنبال معلومات در مورد خدمات بشردوستانه سازم آن‌های بین‌المللی در افغانستان و دانستن مراحل اخذ اسناد مدنی از ادارات دولتی اند، به وبسایت و رسانه‌های اجتماعی "بپ‌رسېد" مراجعه نمایند:
✓ وبسایت بپ‌رسېد (www.beporsed.org)