رسانه‌های اجتماعی به بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شده‌اند و بستری را برای ارتباط، اشتراک‌گذاری اطلاعات و باخبر شدن از رویدادهای جاری در اختیار ما قرار می‌دهند. با این حال، ظهور رسانه­های اجتماعی هم­چنین به گسترش اطلاعات نادرست و اخبار جعلی منجر شده است که می­تواند عواقب جدی در دنیای واقعی داشته باشد. از دست‌کاری سیاسی و آزار انترنتی گرفته تا نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی و مسایل مربوط به سلامتی و صحت، اثرات منفی رسانه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای آشکار شده است، که این اطلاعات هم‌واره بهگونه­ نادرست یا گم‌راه­کننده به شکل اخبار واقعی ارایه می­شود. این پدیده به دلیل قدرت ‌تاثیرگذاری بر افکار عمومی، اختلاف افگنی و آسیب رساندن، به یک نگرانی قابل توجه برای افراد، سازمان­ها و دولت­ها تبدیل شده است. درک ماهیت اخبار جعلی و ‌تاثیر آن بر جامعه برای مبارزه موثر با انتشار آن بسیار مهم است. همان‌طور که رسانه­های اجتماعی به تکامل خود ادامه می­دهند، مهم است که خطرات را درک کرده و اقداماتی را برای جلوگیری از انتشار اطلاعات نادرست انجام داده و از خود و جوامع خود محافظت کنیم.

دلایل انتشار اطلاعات و اخبار نادرست

دلایل مختلف برای انتشار اخبار جعلی و اطلاعات نادرست در رسانه­های اجتماعی وجود دارد. اولاً، سهولت اشتراک‌گذاری اطلاعات در پلت­فارم‌های رسانه‌های اجتماعی باعث می‌شود که اطلاعات نادرست به سرعت ویروسی شوند. ثانیاً، برخی افراد یا گروه‌ها عمداً اخبار جعلی را برای پیش‌برد منافع شخصی، سیاسی یا مالی خود ایجاد و به اشتراک می‌گذارند. ثالثاً، فقدان مکانیزم‌های راستی‌آزمایی در پلت­فارم‌های رسانه‌های اجتماعی اجازه می‌دهد تا اطلاعات نادرست بدون کنترول منتشر شود. در نهایت، اثر تعامل و عکس‌العمل پلت‌فارم که در آن افراد بیش‌تر احتمال دارد اطلاعاتی را باور کنند و به اشتراک بگذارند که باورهای موجود آن­ها را تایید می‌کند، می‌تواند به انتشار اطلاعات نادرست کمک کند. مجموع این عوامل رسانه­های اجتماعی را به بستر مناسب برای انتشار اخبار جعلی و اطلاعات نادرست تبدیل کرده است. دلایل زیر باعث انتشار اخبار جعلی و اطلاعات نادرست می‌شود:

• احساس گرایی: اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­تواند هیجان‌انگیز و جلب توجه کند که می‌تواند باعث افزایش تعامل و ایجاد کلیک، لایک، اشتراک­گذاری و نظرات بیش‌تر شود.
• برنامه­های سیاسی: از اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­توان برای پیش‌برد برنامه­های سیاسی، با انتشار اطلاعات نادرست که از یک حزب سیاسی یا نامزد خاص حمایت می­کند، استفاده کرد.
• سود مالی: از اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­توان برای ایجاد درآمد، با جذب ترافیک به وبسایت‌ها یا صفحات رسانه­های اجتماعی که دارای تبلیغات یا محتوای سپانسر‌شده استند، استفاده کرد. انتشار و به اشتراک­گذاری اخبار و اطلاعات جعلی برای کسب سود پولی یک موضوع جدی در ‌رسانه‌های اجتماعی است که می­تواند مردم را گم‌راه کند و به افراد و جامعه به طور کلی آسیب برساند. مهم است که همیشه اطلاعات را قبل از باور کردن و اشتراک گذاشتن با دیگران، تایید کنید. اکثریت مردم فعال در ‌رسانه‌های اجتماعی برای جلب توجه مخاطبان موضوعات جنجالی، اطلاعات نادرست و اخبار جعلی را به نشر می­سپارند. پلت­فارم‌های رسانه‌های اجتماعی اقداماتی را برای مبارزه با انتشار اخبار جعلی اجرا کرده‌اند، اما در نهایت، این بر عهده کاربران است که مصرف‌کنندگان مسوول و انتقادی اطلاعات باشند.
• باورهای ایدیولوژیک: اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­تواند توسط افراد یا گروه‌هایی که دارای اعتقادات ایدیولوژیک قوی استند منتشر شود، حتی اگر اطلاعات توسط حقایق یا شواهد پشتیبانی نشود.
• نیت مخرب: اطلاعات نادرست و اخبار جعلی را می­توان به قصد آسیب رساندن یا ایجاد هرج و مرج، از طریق انتشار شایعات یا ادعاهای نادرست در مورد افراد یا گروه‌ها منتشر کرد.

در حقیقت، الگوریتم‌های رسانه‌های اجتماعی اغلب محتوایی را که باعث ایجاد تعامل می‌شود، مانند داستان‌های هیجان‌انگیز یا بحث‌برانگیز را اولویت می‌دهند. این امر می‌تواند انتشار اطلاعات نادرست را آسان‌تر کند و به مخاطبان زیادی برسد. علاوه بر این، پلت­فارم‌های رسانه‌های اجتماعی اغلب به‌عنوان ابزاری برای تبلیغات و دست‌کاری سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرند و دولت‌های خارجی و سایر بازی‌گران از این پلت‌فارم‌ها برای انتشار اطلاعات نادرست و ایجاد اختلاف استفاده می‌کنند.

انتشار اطلاعات نادرست و اخبار جعلی

انتشار اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در سیستم عامل­های رسانه­های اجتماعی مانند فیس­بوک، یوتیوب، اینستاگرام و توییتر یک مشکل بزرگ است. اطلاعات نادرست در این پلت­فارم­ها می­تواند به سرعت منتشر شود و عواقب جدی در دنیای واقعی داشته باشد، مانند ‌تاثیر بر افکار عمومی، تحریک خشونت، و تضعیف دموکراسی. ما در این­جا انتشار اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در پلت­فارم­های مهم چون یوتیوب، فیس­بوک، اینستاگرام، تیک­تاک و توییتر را توضیح می­دهیم:

یوتیوب

اخبار جعلی در یوتیوب یک مسئله مبرم است و در درجه اول از طریق محتوای ویدیویی آشکار می­شود. یوتیوب که یکی از بزرگ‌ترین پلت­فارم‌های اشتراک‌گذاری ویدیو در سطح جهان است، با چالش‌های منحصربه‌فردی در ارتباط با انتشار اطلاعات نادرست مواجه است. در این‌جا نحوه نمایش اخبار جعلی و نادرست در یوتیوب توضیح داده شده است:

• عناوین و تصاویر کوچک ویدیویی گمراه‌کننده: سازندگان اغلب از عناوین و تصاویر کوچک گمراه‌کننده یا هیجان‌انگیز برای جذب کلیک و ترافیک استفاده می­کنند. این تاکتیک­ها می­تواند کاربران را به سمت ویدیوهایی سوق دهد که حاوی اطلاعات نادرست یا مغرضانه استند.
• اطلاعات نادرست صحی: یوتیوب به دلیل میزبانی اطلاعات نادرست علمی و مرتبط با صحت مورد انتقاد قرار گرفته است. این امر می­تواند شامل درمان­های نادرست، رژیم­های غذایی معجزه آسا و توصیه‌های صحی نادرست باشد.
• تیوری‌های توطیه: یوتیوب با ویدیوهایی که ادعاهای بی‌اساس در موضوعات مختلف را تبلیغ می‌کنند، بستر مناسبی برای تیوری‌های توطیه بوده است. چنین محتوایی می­تواند مخاطبان زیادی را جذب کند و روایت­های نادرست را تداوم بخشد.
• توصیه­‌های الگوریتمی: الگوریتم توصیه یوتیوب YouTube می­تواند به طور ناخواسته محتوای افراطی یا گم‌راه کننده را تبلیغ کند. به کاربرانی که با یک خبر جعلی درگیر می­شوند، ممکن است بیشتر چنین محتوایی روبرو شوند.
• تعامل و عکس‌العمل (Echo chambers): تعامل و عکس‌العمل مانند سایر پلت‌فارم‌های رسانه‌های اجتماعی، YouTube می‌تواند اتاق‌های انعکاس یا تعامل ایجاد کند که کاربران در معرض محتوایی قرار می‌گیرند تا با باورهای موجود آن‌ها هم‌خوانی داشته باشد و آن­ها را مستعد اخبار جعلی می‌کند.
• تبلیغات پولی: سازندگان یا سازمان‌ها ممکن است برای تبلیغات ویدیویی یا تبلیغات هزینه کنند که می‌تواند کاربران را ناخواسته به اطلاعات نادرست سوق دهد.

فیس­بوک

سهولت اشتراک­گذاری اطلاعات و گستردگی دسترسی فیس­بوک، آن را به بستری مناسب برای انتشار اطلاعات نادرست تبدیل کرده است که می­تواند عواقب قابل توجهی برای افراد، سازمان­ها و کل جامعه داشته باشد. درک روش­های انتشار اخبار جعلی در فیس بوک برای مبارزه با اثرات منفی آن و ترویج استفاده آگاهانه و مسوولانه‌تر از رسانه­های اجتماعی بسیار مهم است. در این‌جا نحوه نمایش اخبار جعلی در فیس­بوک توضیح داده شده است:

• فید خبری یا News Feed: مقالات اخبار جعلی اغلب در فیدهای خبری کاربران ظاهر می‌شوند و با منابع خبری درست مخلوط می‌شوند. کاربران ممکن است با عناوین هیجان­انگیز یا نادرستی روبرو شوند که برای جلب توجه و ایجاد کلیک طراحی شده­اند.
• تقویت الگوریتمی: الگوریتم فیس­بوک، در حالی که برای اولویت­بندی محتوای جذاب طراحی شده است، می­تواند به طور ناخواسته اخبار جعلی را در صورت ایجاد تعامل بالا (لایک، اشتراک­گذاری، نظرات) تقویت کند. این امر می­تواند منجر به محبوبیت اخبار جعلی شود.
• گروه­‌های فیس­بوک: اخبار جعلی یا اطلاعات نادرست می­تواند در گروه­های بسته یا عمومی فیس­بوک منتشر شود، جایی­که افراد هم­فکر اعتقادات یک‌دیگر را تقویت می­کنند و اطلاعات نادرست را به اشتراک می­گذارند.
• تبلیغات و محتوای حمایت‌شده یا Sponsor: گاهی اوقات، اخبار جعلی از طریق تبلیغات پولی یا محتوای حمایت شده تبلیغ می­شود و باعث می­شود که کاربران آن را بیشتر دیده بتواند.
• تعامل و عکس‌العمل (Echo chambers): الگوریتم‌های فیس‌بوک ممکن است کاربران را در اتاق‌های تعاملی و عکس­العملی نگه دارند، جایی‌که آن­ها محتوایی را مشاهده می‌کنند تا با باورهای موجود آن­ها مطابقت داشته باشد و باعث می‌شود اخبار جعلی در میان گروه‌های هدف به‌دست بیاورند.

توییتر یا اکس (X)

انتشار اخبار جعلی در ‌رسانه‌های اجتماعی مانند توییتر در سال‌های اخیر به یک نگرانی فزاینده تبدیل شده است. سهولت به اشتراک­گذاری اطلاعات و گستردگی این بسترها، آن را به بستری مناسب برای انتشار اطلاعات نادرست تبدیل کرده است که می­تواند عواقب قابل توجهی برای افراد، سازمان‌ها و کل جامعه داشته باشد. درک روش‌های انتشار اخبار جعلی در رسانه‌های اجتماعی برای مبارزه با اثرات منفی آن و ترویج استفاده آگاهانه‌تر و مسوولانه‌تر از این پلت­فارم‌ها بسیار مهم است. در این‌جا نحوه نمایش اخبار جعلی در توییتر توضیح داده می­شود:

• موضوعات پرطرفدار یا Trending Topics: داستان­های اخبار جعلی می­توانند به موضوعات پرطرفدار توییتر راه پیدا کنند و به آن­ها دسترسی و دید گسترده­تری می­دهند.
• ربات­‌ها و خودکارسازی یا Bots and Automation: توییتر به دلیل میزبانی تعداد قابل توجهی از حساب­های ربات خودکار که می­توانند به سرعت اخبار جعلی را منتشر کنند، شناخته شده است. این ربات­ها می­توانند دامنه توییت­های اخبار جعلی را افزایش دهند.
• متن ­های کوتاه: محدودیت حروف یا کاراکتر توییتر، انتشار اطلاعات کوتاه، هیجان‌انگیز و گاهی گم‌راه‌کننده را تشویق می‌کند و انتشار اخبار جعلی را آسان‌تر می‌کند.
• ریتوییت و ویروسی بودن: سهولت بازنشر و اشتراک­گذاری در توییتر به این معنی است که اخبار جعلی می­تواند به سرعت به مخاطبان گسترده­تری سرایت کند، به خصوص اگر کاربران با نفوذ اطلاعات نادرست را بازتوییت کنند.
• چالش‌های تایید: توییتر در راستی‌آزمایی کاربران و محتوا با چالش‌هایی جدی مواجه است که کار حساب‌های جعلی و منابع خبری جعلی را در این پلت­فارم آسان‌تر می‌کند.

اینستاگرام

اخبار جعلی در اینستاگرام، اگرچه نسبت به پلت­فارم­هایی مانند فیس­بوک و توییتر شیوع کم‌تری دارد، اما هم‌چنان یک نگرانی جدی است. اینستاگرام، در قدم اول یک پلت­فارم بصری است، که چالش­ها و روش­های منحصر به فرد خود را برای انتشار اطلاعات نادرست ارایه می­دهد، اینجا چند:

• اطلاعات نادرست بصری: به جای مقالات نوشته شده، اخبار جعلی در اینستاگرام اغلب به شکل تصاویر دستکاری‌شده، اینفوگرافیک‌ها یا Meme ‌ها هستند. این تصاویر می‌توانند گمراه‌کننده یا نادرست باشند و به دلیل قابلیت اشتراک‌گذاری‌شان ممکن است به سرعت ویروسی شوند.
• اطلاعات نادرست ‌تاثیرگذارمحور: ‌تاثیرگذارهای (Influencers) اینستاگرام با دنبال‌کننده­گان زیاد می­توانند سهواً یا عمداً اخبار جعلی را منتشر کنند. پُست­ها، تاییدها یا نظرات آن­ها ممکن است تاثیر قابل توجهی در بین دنبال­کننده­گان آن­ها داشته باشد.
• هشتگ­ ها: استفاده از هشتگ در اینستاگرام می­تواند به دیده شدن اطلاعات نادرست کمک کند. کاربران می­توانند پُست­های مرتبط با یک هشتگ خاص را دریافت کنند و به طور بالقوه آن­ها را به سمت محتوای گم‌راه‌کننده سوق دهد.
• قرار گرفتن در معرض الگوریتمی: الگوریتم اینستاگرام محتوا را بر اساس تعامل کاربر تبلیغ می‌کند. اگر اخبار جعلی لایک، نظر و اشتراک‌گذاری دریافت کند، می‌تواند در فیدهای کاربران به‌طور برجسته‌تر ظاهر شود.
• محتوای تولید­شده توسط کاربر: اینستاگرام محتوای تولید شده توسط کاربر را تشویق می­کند، به این معنی که هر کسی می­تواند پست ایجاد کند و به اشتراک بگذارد. این اختیار، امکان انتشار آسان اطلاعات نادرست را فراهم می­کند.
• اطلاعات نادرست مرتبط با محصولات: اطلاعات گمراه‌کننده مربوط به محصولات، راه‌حل‌های صحی یا روش سبک زندگی می‌تواند در اینستاگرام گسترده شود، که اغلب توسط اینفلوینسرها یا کسب‌وکارهایی با منافع خاص هدایت می‌شود.

تیک­تاک (TikTok)

اخبار جعلی و اطلاعات نادرست می­تواند مضر و گم‌راه کننده باشد. مهم است که اطلاعات را قبل از اشتراک‌گذاری در هر پلت­فارمی از جمله TikTok بررسی کنید. اگر در TikTok به اخبار جعلی یا اطلاعات نادرستی برخورد کردید، می‌توانید آن را به پلت­فارم گزارش دهید تا بررسی و حذف شود. علاوه بر این، بهتر است که از منابع معتبر برای اخبار و اطلاعات دنبال کنید تا اطمینان حاصل کنید که اطلاعات دقیق دریافت می­کنید. در این‌جا نحوه نمایش اخبار جعلی در TikTok توضیح داده می­شود:

• اطلاعات نادرست در مورد سیاست: این اطلاعات می­تواند شامل اطلاعات گمراه کننده یا نادرست در مورد نامزدهای سیاسی، احزاب یا سیاست‌ها باشد. ممکن است عمدی یا ناخواسته منتشر شود و پیامدهای جدی بر افکار عمومی و نتایج انتخابات داشته باشد.
• اطلاعات نادرست در مورد صحت عامه: این می­تواند شامل تیوری­های توطیه در مورد واکسین‌ها، اطلاعات گم‌راه‌کننده در مورد درمان یا معالجه بیماری‌ها یا اطلاعات نادرست در مورد ایمنی برخی از روش­های صحی باشد. اطلاعات نادرست در مورد سلامت می­تواند خطرناک باشد زیرا سلامت و زندگی افراد را در معرض خطر قرار می­دهد.
• اطلاعات نادرست در مورد رویدادهای جاری: این اطلاعات می­تواند شامل اطلاعات گم‌راه کننده یا نادرست در مورد مسایل مهم اجتماعی مانند تغییرات آب و هوا، مهاجرت یا حقوق بشر باشد. اطلاعات نادرست در مورد رویدادهای جاری می­تواند سردرگمی و سوی تفاهم ایجاد کند و تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد مسایل مهم را برای مردم دشوار کند.
• هشتگ­ ها: استفاده از هشتگ در تیک­تاک می­تواند به دیده شدن اطلاعات نادرست کمک کند. کاربران می­توانند پُست­های مرتبط با یک هشتگ خاص را دریافت کنند و به طور بالقوه آن­ها را به سمت محتوای گم‌راه‌کننده سوق دهد.
• تقویت الگوریتمی: الگوریتم تیک­تاک نیز، در حالی که برای اولویت بندی محتوای جذاب طراحی شده است، می­تواند به طور ناخواسته اخبار جعلی را در صورت ایجاد تعامل بالا (لایک، اشتراک­گذاری، نظرات) تقویت کند. این امر می­تواند منجر به محبوبیت اخبار جعلی شود.

به طور کلی، اخبار جعلی در TikTok می­تواند اشکال مختلفی داشته باشد و می­تواند عمدی یا ناخواسته منتشر شود. برای کمک به جلوگیری از انتشار اخبار جعلی در TikTok و دیگر پلت­فارم‌های رسانه‌های اجتماعی، مهم است که قبل از اشتراک‌گذاری اطلاعات هوشیار باشید و واقعیت را بررسی کنید.

اثرات نامطلوب انتشار اخبار جعلی و اطلاعات نادرست

رسانه‌ها و شبکه­های اجتماعی ‌تاثیر به‌سزایی در زندگی روزمره ما دارند. این پلت­فارم­ها مکانی را برای تعامل با مردم از سراسر جهان و برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات به ما می­دهند. با این حال، گسترش اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در رسانه­های اجتماعی نگرانی‌های­ قابل توجهی را ایجاد نموده و پیامدهای منفی در زندگی واقعی داشته است. اطلاعات نادرست در رسانه‌ها و شبکه­های اجتماعی پیامدهای منفی جدی و گسترده دارد، از جمله تضعیف دموکراسی، تحریک خشونت، و آسیب رساندن به حقوق بشر و آزادی­ انسان­ها. اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در رسانه‌ها و شبکه­های اجتماعی می­تواند طیف وسیعی از اثرات نامطلوب داشته باشد، از جمله:

• تضعیف دموکراسی: از اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­توان برای دستکاری افکار عمومی و تضعیف فرآیندهای دموکراتیک مانند انتخابات استفاده کرد.
• تحریک خشونت: اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­تواند خشونت را تحریک کند و منجر به آسیب در دنیای واقعی شود، مانند جنایات ناشی از نفرت و خشونت.
• آسیب رساندن به شهرت: اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­تواند به اعتبار افراد و سازمان‌ها آسیب برساند و منجر به عواقب واقعی مانند از دست دادن فرصت­های شغلی شود.
• ترویج توطیه: اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­تواند تیوری­های توطیه را ترویج دهد و اعتماد به نهادهای ملی را تضعیف کند و منجر به ناآرامی و بی‌ثباتی اجتماعی شود.
• گسترش ترس و وحشت: اطلاعات نادرست و اخبار جعلی می­تواند ترس و وحشت را به خصوص در مواقع بحرانی یا اضطراری گسترش دهد.
• آسیب­ های صحی: شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد استفاده بیش از حد از رسانه­های اجتماعی می­تواند ‌تاثیرات منفی بر سلامت روان و رفاه افراد داشته باشد که با افزایش احساس افسردگی، اضطراب و تنهایی هم‌راه است. علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از رسانه‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش عزت نفس و تحریف تصور از خود، کمک کند. مهم است که از رسانه­های اجتماعی در حد اعتدال استفاده کنید و از ‌تاثیر منفی آن بر صحت روان خود آگاه باشید.
• نقض حریم خصوصی: رسانه­های اجتماعی می­توانند به طور بالقوه حریم خصوصی را به دلیل جمع‌آوری معلومات، انتشار تصاویر و اطلاعات مربوط به حریم خصوصی، آزار سایبری و هک تهدید کنند. کاربران باید مراقب تنظیمات حریم خصوصی خود باشند و مراقب باشند که چه اطلاعاتی را به صورت آنلاین به اشتراک می­گذارند تا از خود محافظت کنند.

در مجموع اثرات نامطلوب اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در شبکه­های اجتماعی قابل توجه و گسترده است. انجام اقداماتی برای جلوگیری از انتشار اطلاعات نادرست و ترویج اطلاعات دقیق و قابل اعتماد در پلت­فارم­های رسانه­های اجتماعی بسیار مهم است. با انجام این کار، می­توانیم از خود و جوامع خود در برابر اثرات منفی اطلاعات و تبلیغات نادرست در عصر دیجیتال محافظت کنیم.

چه منابع قابل اعتماد اند؟

منابع معتبر اخبار و اطلاعات آن­هایی هستند که سابقه ارایه اطلاعات دقیق و قابل اعتماد را داشته باشند. این منابع می­تواند شامل سازمان­های خبری تاسیس­‌شده با اعتبار، موسسات دانشگاهی و سازمان­های دولتی باشد. ارزیابی انتقادی منبع اطلاعات و جست‌وجوی چندین منبع برای تایید صحت اطلاعات بسیار مهم است. علاوه بر این، در نظر گرفتن زمینه و سوگیری­های احتمالی که ممکن است در اطلاعات وجود داشته باشد، مهم است. در این­جا چند نمونه از منابع معتبر آورده شده است:

• سازمان‌های تاسیس­شده خبری: سازمان­های خبری با شهرت صداقت خبرنگاری، مانند رویترز، آسوشیتدپرس و وال ستریت ژورنال منابع با اعتبار در عرصه خبر و اطلاعات هستند.
• سازمان­های دولتی: سازمان­های دولتی با ماموریت ارایه اطلاعات دقیق و قابل اعتماد، مانند مراکز کنترول و پیش‌گیری از امراض (CDC) و سازمان صحی جهان (WHO) نیز منابع قابل اعتماد در عرصه اطلاعات و اخبار صحی هستند.
• موسسات اکادمیک: این بنیاد­ها با شهرت برای تحقیقات دقیق و فرآیندهای بررسی همتا، مانند دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، منابع قابل اعتماد تحقیقات علمی هستند.
• سازمان‌های غیرانتفاعی: این سازمان­ها با تمرکز بر ارایه اطلاعات دقیق به مردم، مانند سازمان‌های حقیقت‌سنجی مانند Snopes و PolitiFact، می­توانند موضوعات حقیقی را پیشکش کنند.
• مجلات و نشریات: مجلات و نشریات اعم از نشریات دانشگاهی و علمی با داوری که مورد بررسی دقیق کارشناسان این حوزه قرار گرفته اند منابع معتبر و قابل اعتماد هستند.

توجه به این نکته ضروری است که حتی منابع معتبر نیز گاهی اوقات ممکن است اشتباه کنند یا سوگیری داشته باشند، بنابراین برای جلوګیری از خطرات و اثرات منفی اطلاعات نادرست، بهتر است که اطلاعات را از چندین منبع تایید و اطلاعات ارایه‌شده را ارزیابی انتقادی کنید.

جلوگیری از اخبار و اطلاعات نادرست

برای مبارزه با اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در پلت­فارم‌های رسانه‌های اجتماعی چون فیس­بوک، توییتر (X)، اینستاگرام و یوتیوب انجام این اقدامات را از یادنبرید. به عنوان مثال، کاربران شبکه­های اجتماعی می­توانند:

• تایید منابع: قبل از به اشتراک­گذاری اخبار یا اطلاعات در رسانه­های اجتماعی، منابع را تایید کنید تا از معتبر و قابل اعتماد بودن آن­ها اطمینان حاصل کنید.
• بررسی حقایق: از وب­سایت­ها یا ابزارهای راستی آزمایی برای تایید صحت اخبار و اطلاعات قبل از اشتراک­گذاری آن­ها استفاده کنید.
• تفکر انتقادی: نسبت به اخبار یا اطلاعاتی که بیش از حد خوب یا بد به نظر می­رسد، انتقاد کنید. از حس قضاوت و تحقیق خود برای تعیین صحت یک داستان استفاده کنید.
• گزارش اطلاعات نادرست: اگر با اطلاعات نادرست یا اخبار گم‌راه کننده مواجه شدید، آن­ها را به مقامات مربوطه یا پلت­فارم‌های رسانه­‌های اجتماعی گزارش (Report) دهید.
• پیروی از منابع مورد اعتماد: از منابع خبری و روزنامه نگاران مورد اعتماد در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید تا از رویدادها و مسایل جاری مطلع شوید. برای دریافت اطلاعات قابل اعتماد، صفحات و حساب­های رسمی ادارات و سازمان­ها در پلت­فارم­های رسانه‌­های اجتماعی مراجعه کنید که عموماً دارای تیک ­آبی (Verify) می­باشد.

به طور کلی، جلوگیری از اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در رسانه­های اجتماعی نیاز به تفکر انتقادی، شک و تعهد به راستی آزمایی اطلاعات قبل از اشتراک­گذاری آن دارد. با انجام این گام‌ها، می‌توانیم اطمینان حاصل نماییم که به خوبی مطلع استیم و از اثرات نامطلوب اطلاعات و تبلیغات نادرست در پلت­فارم‌های رسانه‌های اجتماعی خود و دیگران را محافظت می‌کنیم.

کمک و مشوره

در دنیای مجازی و دیجیتل امروز، یافتن اخبار موثق و اطلاعات درست یک چالش بزرگ است و مردم عادی را به دردسر انداخته است. توصیه می­شود برای در امان ماندن از اثرات مضر و منفی رسانه‌ها و شبکه­های اجتماعی نکات فوق را در نظر گیرید و در صورت لزوم از وبسایت­های حقیقت­یاب مانند Snopes، FactCheck.org، Fact Chek و PolitiFact استفاده کنید.

آن‌عده از افغان‌هایی‌که نیاز به معلومات و همکاری اختصاصی دارند، می‌توانند به شماره واتساپ "بپرسید" (+93729807235) یا مسنجر فیسبوک و یا از طریق وبسایت "بپرسید" با مشاوران "بپرسید" به‌تماس شده و در زمینه معلومات ‌بیش‌تر حاصل نمایند.